Van bij de geweldige Portugese uitgeverij Seven Muses bereikt ons, dankzij de al even geweldige Nederlandse distributeur Xango Music, dit heel fijne boekwerkje over de Portugese gitaar. Dat bijzondere, onmiddellijk herkenbare instrument, is zowat de ruggengraat voor alles dat we hier kennen als fadomuziek, waar de gitaar vaak de enige tegenspeler is van de stem van de fadista, maar daarnaast is de guitarra, met haar twaalf metalen snaren, -zes keer twee koppels- ook hét instrument bij uitstek voor de vaak razendsnel gespeelde instrumentale muziekjes, die nogal verwant zijn met wat de Grieken uit hun bouzouki’s weten te toveren.

Bij het boekwerkje, waarin de hele geschiedenis van de guitarra Portuguesa uit de doeken gedaan wordt en er inkijk gegeven wordt in de manier waarop de echte luthiers ze bouwen, horen ook twee heerlijke CD’s: eentje met oudere opnames en “20ste eeuw” getiteld en eentje met fonkelnieuwe opnames, speciaal gemaakt voor deze uitgave en accuraat “21ste eeuw” gedoopt. Het boekje op zich is bijzonder lezenswaard, maar toch zijn we vooral gecharmeerd door de bijhorende CD’s, waarop je werkelijk alle belangrijke namen tegenkomt, die onlosmakelijk met het instrument verbonden zijn.

Die eerste CD is ook nog eens in twee delen onderverdeeld: een deel is gewijd aan de Lissabon-school en een tweede aan de school van Coimbra, waarmee meteen de belangrijkste steden in de verf gezet worden, waarvandaan wij de fado kennen. Dat hier namen opduiken als die van Armzndinho, José Nunes, Casimiro Ramos, zal de liefhebber dan ook niet verbazen.

Op CD 2, waarop muzikanten uit zowat heel Portugal aan bod komen, vind je dan de huidige generatie fakkeldragers terug: Custódio Castelo opent en wordt gevolgd door het duo Henrique Leitão/Pedro Amendoeira. Ook Luis en David Ribeiro spelen in duo, naast mensen als Ricardo Martins, António Dias, en diens naamgenoot André. Het valt wel op, hoezeer de guitarra Portuguesa een mannen-aangelegenheid is. Het doet dus des te meer deugd de naam van Mariana Martins tegen te komen, ooit de eerste vrouwelijke afgestudeerde aan de Castelo Branco-school, die door Custódio Castelo werd opgericht en die, doordat ze niet in Coimbra of Lissabon gevestigd is, jonge muzikanten van over heel het land weet aan te trekken.. Dat is een relatief jong systeem, dat de jongste jaren heel wat navolging krijgt, met als resultaat dat je vandaag over heel Portugal opleidingen kunt volgen om de knepen van het vak onder de knie te krijgen.

Zo kun je spreken van een soort kringbeweging, waarbij de muziek en de beheersing van de gitaar van generatie op generatie doorgegeven worden. Dat leidt dan weer tot de onverminderde levendigheid van het genre, dat vandaag nog even fris klinkt als op de oude opnames van de eerste helft van vorige eeuw. Folk hoeft niet per se oud en stoffig te klinken, zoveel is wel duidelijk en dit boekje en de bijhorende CD’s illustreren dat overvloedig en overtuigend. Voor een prijs van minder dan 25 euro hoef je het ook al niet te laten. Aanbevolen!

(Dani Heyvaert)

TRACKLIST:
CD1
1. Armandinho Fado em Mi Menor, 2. José Nunes Variações em Lá Menor Nº2, 3. Fontes Rocha Evocação, 4. Jaime Santos Marcha Fadista, 5. Domingos Camarinha Nocturno, 6. Carlos Gonçalves Caixinha de Música, 7. Casimiro Ramos Variações em Mi Menor, 8. Conjunto de Guitarras de Raul Nery Rapsódia de Fados, 9. Francisco Carvalhinho Recordações (Rapsódia), 10. Jorge Fontes e Luís Gomes Jr. Novas Variações em Lá, 11. António Bessa Variações em Ré, 12. António Parreira Fado Fontalvo, 13. António Andias Valsa, 14. Artur Paredes e Carlos Paredes Passatempo, 15. Carlos Paredes Serenata, 16. Jorge Tuna Nos Jardins de Monserrate, 17. Eduardo Melo e António Portugal Morena, 18. António Brojo e António Portugal Variações em Ré Menor, 19. João Bagão Canção das Velas, 20. António Portugal e Jorge Godinho Variações em Lá Maior

CD2
1. Custódio Castelo Georgete, 2. Henrique Leitão e Pedro Amendoeira Reencontro, 3. Rui Poço Matilde, 4. Bruno Mira Lisboa ao Entardecer, 5. André Dias A Queda do Fantoche, 6. Bruno Chaveiro 7 Saias, 7. António Dias Uma Fada no Bosque, 8. Paulo Ferreira Viagem, 9. Mariana Martins Terra de Pó, 10. Bernardo Couto Guitarrada em Mi, 11. Sérgio Costa Balada da Saudade, 12. Luís Ribeiro e David Ribeiro Valsa Zelina, 13. Arménio de Melo Compreensão, 14. Fernando Silva Fugacidade, 15. Ricardo J. Martins Euphoria, 16. Hugo Edgar Novo Mundo, 17. João Alvarez Cais das Colunas, 18. Luís Coelho Inquietação D'Alma, 19. Ricardo Silva Melodia para Paredes, 20. Hugo Vasco Reis Figuras Ausentes